 |
ئارێشەی دۆخی فەرهەنگیی ناوچەکە
لە ڕەهەندی مێتۆدی شیکاری بێژمانییەوە
بە جەختکردن لەسەر باسی شوناس
سەردەمی ئێمە سەردەمی ڕەخنەیە؛
هەمووشت دەبێ تەسلیمی ڕەخنە بکرێت.
"کانت"
کەیهان عەزیزی
پێشەکی
ئەمکورتە بابەتە ئەیەوێت لە ڕوانگەی بیروبۆچوونەکانی میشێل فۆکۆوە بە تایبەت لەڕەهەندی باسەکانی گوتار(گفتمان)ەوە چاوێکی زۆر خێرا لە دۆخی فەرهەنگیی وڕۆژنامەگەری شاری پاوە بکات.
گوتاریان بێژمان (Discourse) له ڕوانگەی فۆکۆوە کۆمەڵێک گوزارەی (Enonce) ڕێسامەندە کە جەماوەرێک لە مرۆڤەکان ئەوشتەی کە"زانین"ی پێ دەڵێن لەو چوارچێوەدا بەیانی دەکەن.(اریک ماتیوز، ١٣٧٨: ٢١٥) هەرگوتارێک لە نیشانەکان درووست بووە، نیشانەکان بۆ گوتارەکان زۆر زۆر گرنگ وچارەنووسسازن؛ چون گوتارەکان کەسایەتییەکەیان لە نیشانەکانەوە وەردەگرن.
هەرچالاکێکی فەرهەنگی، شاعێر یان نووسەر یان موسیقار، یان هەر کەسێکی‌تر کە لە بواریهونەر و ئەدەب و فەرهەنگ و ڕۆژنامەگەری و ژینگە . کار دەکات ئەگەر بە پێیگوتارێک و ئەپیستمەیەک هەڵسوکەوت بکات بە باشی دەناسرێتەوە و دەبێتە خاوەنی"کرداری بێژمانی". فۆکۆش "کرداری بێژمانی" بەم لەونە پێناسەدەکات: "کۆمەڵێک یاساو و ڕێسای مێژوویی نەناسراون، کە هەمیشە لە شوێنکاتێک کەپێناسەی سەردەمێکی دیاریکراون دەست نیشان دەکرێن، [بەمبوونەوە] لە ئاقارێکیکۆمەڵایەتی، ئابوری، جوغرافیایی یان زەمانیی تایبەت، پەیوەندی پەیڤی بە هۆی ئەومەرجانەوە مسۆگەر دەبێت." (هەمان سەرچاوەیپێشوو) بە گشتی گوتار، مێتۆدێکە بۆ قسەکردنلە مەڕ جیهان و فام‌کردنی جیهان، مێتۆدێکە بۆ باس لە دیاردەکان.
سەردانی "دریژه ی بابه ت" بکەن
 |
به ناوی خوداوهندی بوون
به‌بۆنه‌ی ڕۆژی جیهانی زوانی زکماکییه‌‌وه
نادرنه‌قشبه‌ندی
3یڕه‌شه‌مه‌ی 1384 هه‌تاوی
زمانی دایکیی وخوێندنگاکانی ئێران
زمان، تایبه‌تمه‌ندییه‌کیگرینگی مرۆڤه و ڕۆچنه‌ی ده‌رخستنی بیر و بۆچوون و خواسته‌کانییه‌تی. مرۆڤه‌کان بههاوبیری و هاوکاری، کۆشکی شارستانییه‌تی خۆیان بنیات ناوه و له‌م ڕێگه سه‌خت و پڕله که‌ندوله‌نده‌دا، زمان ته‌نیا پردی په‌ڕینه‌وه و تاقه ئامرازی گۆڕینه‌وه‌یزانیاری و ئه‌زموون و هه‌روه‌ها ده‌سته‌به‌ر کردنی گه‌شه و پێشکه‌وتنیان بووه کهوا بوو ده‌توانین بڵێن پێشکه‌وتنی وڵاتان پێوه‌ندی ڕاسته‌وخۆی به زمانه‌وه هه‌یه.فارس ده‌ڵێ: همه چیز را همگان دانند»؛ که واته پێویسته هه‌موو مرۆڤه‌کان له پرسهگرینگه‌کانی وڵاته‌که‌یان‌دا به‌شدار بن هه‌تا وه‌کوو بتوانن وڵات و کۆمه‌ڵگایه‌کیپێشکه‌وتوو پێک‌بهێنن.
لهزۆربه‌ی وڵاته فره‌نه‌ته‌وه‌کان‌دا، زیاتر له یه‌ک زمان وه‌ک زمانی فه‌رمی به کارده‌هێنرێ و زمانی نه‌ته‌وه‌یه‌ک به سه‌ر زمانه‌کانی‌تردا داناسه‌پێ. به واتایه‌کیتر له‌و وڵاتانه‌دا هه‌موو نه‌ته‌وه‌کان وه‌ک خاوه‌ن‌ماڵ ده‌بینرێن و نه‌ته‌وه‌یه‌کخۆی به خوا و خاوه‌نی هه‌موو شتێک نازانێ. ئاوایه که هه‌مووان ده‌ست له نێو ده‌ستهه‌وڵی پێش خستنی وڵاته‌که‌یان ده‌ده‌ن؛ به‌ڵام مخابن له هێندێ وڵات‌دا، نه‌ته‌وه‌یه‌کبه سه‌ر نه‌ته‌وه‌کانی تردا زاڵ ده‌بێ و ئه‌وانی تر له زۆر شت و له هه‌موویانگرینگ‌تر له زمان، بێ‌به‌ش ده‌کرێن. بێ‌به‌ش کردنی نه‌ته‌وه‌یه‌ک له زمانی دایکی،ده‌بێته هۆی بێ‌به‌ش بوونی وڵات له توانا و به‌هره‌ی ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه و له ئه‌نجام‌دالاواز بوونی وڵاته‌که؛ چونکه ئه‌و که‌سه‌ی له زمانی دایکی بێ‌به‌ش بکرێ، که‌سایه‌تیڕاسته‌قینه‌ی خۆی له ده‌ست ده‌دا و له شوناسی خۆی دوور ده‌که‌وێته‌وه. له نێوچوونی شوناسی نه‌ته‌وه‌ییش له نێوچوونی نه‌ته‌وه‌ی به دواوه دێ. ئاوایه که هیتله‌رده‌ڵێ: ئه‌گه‌ر ده‌تانه‌وێ نه‌ته‌وه‌یه‌ک له نێو ببه‌ن، سه‌ره‌تا زمانه‌که‌یان لهنێو ببه‌ن.» (داغچی، لاپه‌ڕه‌ی 9)
 |
زوانی ئەذایی
ڕۆ 21 فوریەو گرده ساڵەی ڕۆ زوانی ئەذایەن
گمێنێ تاسێ شارو ویریما
کۆنێ ئاواتێ ڕۆ تەگویریما؟
کۆن خۆ قەرار بێپلوورەوارانێ
کەرمێ خەڵاتی جوانێ بەرانێ
کۆن خۆ قەرار بێ تابڵۆدڵداری
کەرمێ ئەو ملو باڵاو دیواری
قەرار بی ئەگەر ورکەما نەوی
بلمێ خزمەتو شێعرەو مەولەوی
یاوەینم یاگەی دڵما غەریوەن
وەنەما فەرزەن واوەیلاوشیوەن
قومیاما وەنه شاروو وێمانه
ماچی لەیذێنم سا بۆ بمانه
وەختەی نەتاوی بنویسی وبوانی
شاروو وێتەنە غەریو مەنمانی
غەریو کەی ئانەن شارەو دەرگێـڵۆ
غەریو ئانەنه جە وێشهۆرگێـڵۆ
بەگنۆ ئەوپەڕشو کەمتەرخەممانۆ
زوان و ئەذاییش نەتاۆو بوانۆ
موضوع روز جهانی زبان مادری امسال ( سال ۲۰۱۶) بر کیفیت آموزش، زبان آموزش و نتایجیادگیری تاکید دارد.
هدف از اینانتخاب در واقع تاکید براهمیت زبان مادری در بالا بردن کیفیت تحصیل و تنوع زبانیبه منظور دست یابی به اهداف چشم انداز توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ می باشد.
طبق هدفچهارم برنامه توسعه پایدار، دستور کار سال ۲۰۳۰ بر کیفیت تحصیل عادلانه و یادگیریمادام العمر برای همگان متمرکز شده است تا ن و مردان قادر به کسب مهارتها ودانش لازم برای دستیابی به انچه که آرزو می کنند داشته باشند و از رهگذر آن شرایطلازم برای مشارکت کامل در فعالیت‌های اجتماعی را در اختیار بگیرند.
این موضوعبه خصوص برای دختران و ن هچنین اقلیت‌ها، مردم بومی و جمعیت روستایی اهمیتبالاتری دارد. این مسئله در چهارچوب برنامه جامع عملیاتی ۲۰۳۰ یونسکو همچنین نقشهراه برای پیاده کردن دستور کار برنامه جامع۲۰۳۰ بازتاب یافته است تا موجب تشویق بهاستفاده از زبان مادری در تحصیل و یادگیری همچنین ترویج و حمایت ازتنوع زبانی گردد.
چندزبانگی، ضرورتی است غیر قابل اجتناب برای دستیابی به اهداف یاد شده. با توجه بهمسئله رشد، اشتغال و بهداشت و همچنین الگوی مصرف و تولید پایدار و تغییرات شرایطآب و هوایی، چند زبانگی تنها راه دستیابی به کلیت اهداف برنامه جامع ۲۰۳۰ است.
یونسکو سعیدارد تا از طریق حمایت از بارگذاری محتوی محلی بر ارتقا تنوع زبانی در اینترنت،همچنین در مدیا و محصولات اطلاع‌رسانی تمرکز کند. یونسکو تلاش می‌کند تا از طریقبرنامه سیستم‌های دانش محلی و بومی” اهمیت زبان مادری را بر عرصه عمومی آورده واز این طریق برحفظ و به اشتراک گذاری فرهنگ‌ها و دانش بومی که گنجینه غنی از حکمتهستند تاکید می‌کند.
زبان‌هایمادری در یک رویکرد چند زبانه اساس و بنیان آموزش با کیفیت بوده و پایه و اساسفرایند توانمند‌سازی ن و مردان و جوامع آن میباشد. ما باید قدرت زبان‌هایمادری را درک کرده و به قوی شدن آن کمک کنیم تا مطمئن شویم هیچ کس از حق برخورداریاز یک آینده عادلانه و پایدار محروم نشود.
یەکێکلە نوێترین پێناسەکان لە مەڕ فەرهەنگەوە لە ڕەهەندی زوانەوە گەڵاڵە دەبێت؛ لەبەرئەوەی هەر زوانێک لە ڕێی نیشانە و سیستمی دەلالی خۆیەوە دەتوانێ فەرهەنگێک بنیاتبنێت. بۆیە فەرهەنگ کۆمەڵێک کردەی ئاگاهانەیە کە لە لایان تاکەکانی کۆمەڵگەیەکیزوانییەوە لە پێناو ئافراندنی واتاکان یان کامڵکردنی واتاکانی پێشوو، گۆڕین یانڕەدکردنیانەوە بەڕێوە دەچن. هۆکردی جەختکردن لە سەر "کۆمەڵگای زوانی"ئەوەیە کە "زوان" کەرەستەی پەیوەندی نێوانزەینی مرۆڤەکانە کە لەپێکهێنانی مانادا دەوری سەرەکیی دەگێڕێت. شتەکان و ڕووداوەکان لە جیهانی ئاساییدابوونیان هەیە و ڕوو دەدەن، بەڵام مانای زاتییان نییە، ئەوە زوانە بەوان مانادەبەخشێت. لە ڕێگەی زوانەوە جیهان ئێنسانیتر دەبێت.
بونیادنانیفەرهەنگ سەرەڕای هەموو ئاکام و قازانجەکانی لە یەکەم وارگدا کارێکە لە ئاقاریزماندا ڕوودەدا. زوان هاوکات کۆمەڵگە و فەرهەنگ پێکەوە بنیات دەنێت. ڕۆلان بارت لەباسی توخمەکانی نیشانەناسیدا بە لەونێکی باوەڕپێکراو بۆمان دەسەلمێنێت دۆزینەوەیتەرزەکانی پەیوەندی زوانیی دەتوانن ڕێگاچارە بن بۆ فامی پەیوەندیە ئێنسانییەکان.کەوابوو زوانەکان ئەو مافەیان هەیە ماناکان و نیشانەکان بەرهەم بهێنن و لە پانتایئەندێشەدا دانوستانیان پێبکەن؛ چوون مرۆڤ بوونەوەرێکی سیمبۆل سازە. دەخوازێ لەدوودەری زوانی خۆیەوە جیهان ببینێتەوە و مانای بکاتەوە.
 |
" ڕاسەن مەواچان فارسی شەکەرەن
کوردی جە فارسی بەڵ شیرینتەرەن
پەی چێش نە دەوران ئی دنیایبەد کێش
مەعلوومەن هەر کەس بەزوبان وێش
مەعلوومەن هەر کەس بە هەر زوبانێ
بواچۆ نەزمێ جە هەر مەکانێ
بە لەفز کوردی کوردستان تەمام
پێش بۆان مەحفووز باقیوەسەلام"
٢١ی شوبات ٢ی ڕەشەمە ڕۆژی جیهانی زمانی دایکی ئەمڕۆ، ٢یڕەشەمە بەرامبەر بە ٢١ی شوبات ڕۆژی جهانی زمانی دایکی یە. رۆژێک کە لەودا گەلانیجۆر بە جۆری سەر گۆی زەوی، ئاوڕ لە زماکەکەیان دەدەنەوە و وەک باشترین وسەرەکیترین هێمای شۆناسی نەتەوەییان، بە فەخر و شکۆوە لێی دەڕوانن و لە پێش خستن وگەشەکردنیدا، ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕن. کە چی لای ئێمەی کورد ئەو ڕۆژە هێشتا بە باشینەناسراوە و بایەخی پێ نادرێ. ڕۆژێک کە تایبەت کراوە بەو گەلانەی کە زمانەکەیانکەمتر مەجالی خۆدەرخستن و گەشەکردنی پێ دراوە و مەترسی لە ناو چوون و تواندنەوەیلە سەرە.
 |
خوێندنه‌وه‌یه‌کی کورتی سەگی بەڕەڵڵا»ى سادق هیدایەت
سادق هیدایەت یەکێک لەبەرجستەترین چیـرۆک نووسانى ئێرانییە و لە بەر ئەوەى نووسەرێکى ناسراوە و لە بارەیەوەزۆر نووسراوە و وتراوە و پێم وا نیە ئەوەى تەنانەت تۆزقاڵێک سەرى کێشابێتە دنیاى ئەدەبیات،بەتایبەت چیـرۆکەوە، ئەو کەسایەتییە نەناسێت، هەر بۆیە دوان لە سەر ژیان و بەسەرهاتو جۆرى گوزەرانى هیدایەت بە پێویست نازانم و تەنها لەو شوێنانەدا باسیان دەکەین کەپێوەندى بەم چیـرۆکەوە هەبێ کە خوێندنەوەیەکى خێراى لە سەر دەکەین. هیدایەت زۆربەىچیـرۆکەکانى بە وەسف کردن دەست پێدەکا و یەکێک لە خاڵە هەرە بەهێزەکانى چیـرۆکەکانىهیدایەت، وەسف کردنییەتى لە ژیان، کۆمەڵـگا، کەسایەتى ئینسانەکان، کووچە و کۆڵان، جۆرىدروست کردنى بیناکان، جۆرى خواردن و قسە کردن و ڕێگە ڕۆیشتنى هەموو بوونەوەران بە ئینسانو ئاژەڵەوە و زۆر شتى وردتر کە ڕەنگە کەسانى ئاسایى هەرگیز دەرکیان پێ نەکردبێ و بێگومانیش هەر وایە. زۆر شت کە ئینسان گەلی ئاسایی لەوانەیە ڕۆژێ چەند جار ڕووبەڕوویانببنەوە، کەچی هەستیان پێناکەن و تەنها ئەوانەی نیگایەکی تیژیان هەیە دەیانبینن و لێشیانورد دەبنەوە. بێگومان هیدایەتیش لەو نیگا دەگمەنە تێژبینانەیە. سەگە بەڕەڵڵاش وەک زۆربەیچیـرۆکەکانی هیدایەت، بە وەسف کردن دەست پێدەکا و وەسفی ئەو شوێنەی کە چەقی ڕوودانیڕووداوەکانی ئەم چیـرۆکەیە، واتە مەیدانی وەرامین. 'چەند دووکانی بچووکی نانەواخانە،قەسابی، عەترفرۆشی، دوو چایخانە و سەرتاش خانەیەک کە هەموویان بە مەبەستی جێبه‌جێکردنیپێداویستییە هەرە سەرەتایی یەکانی خەڵـکی، مەیدانی وەرامینیان پێک دەهێنا.'.
درێژەی بابەت
 |
ڕۆڵی داییکی کورد له پاراستنی ئه‌ده‌بیاتی منداڵانده / نادر نەقشبەندی
ئه‌ده‌بیاتی کوردی مناڵان له نێو دڵی حه‌شاردراویفۆلکلۆری کوردییدا ئاوێنه و ئاوێته روو و روخساری له مێژینه‌ی ساڵه‌های ساڵی ته‌مه‌نو مێژووی گشت بوارویادگار و سه‌رو رییه‌کانی ڕابردووی میلله‌تی کوردی له هه‌گبه‌یداهه‌ڵگرتووه، ده‌توانم بڵێم شێعر و ئه‌ده‌بیاتی منداڵانی ئێمه ته‌نیا له زوانیقاره‌مانانی بێ‌ناونیشان هۆنیاوه‌تۆ، ئه‌و قارمانانه‌ی که هه‌موو ڕۆژێ سه‌دانفریشته‌ی بێگه‌رد و سوورهه‌ڵاڵه‌ی بۆن خۆش له داوێنی ده‌روێن، ئه‌و قارمانانه‌داییکان و شێره‌ژنانی کوردستانن که به‌رده‌وام وه‌ک مامۆستا و پسپۆری وشه‌ی جوانبه ئه‌وێینکی هه‌ست پێکراوه له منداڵه‌که‌ی راونیه‌وه، خوێندنگاوو قوتابخانه وزانستگای مناڵانی ئێمه بۆ زانست و فێربوونی رێزمانی کوردی داییکانی ئێمه‌ن که بهده‌ست بێشکه‌و و به ده‌ستێک دونیا راده‌ژنن که پێویسته له پانتاییه‌کی زه‌مه‌نیو مێژوویی هێنده فراوان به توێژێنه‌وه‌ییکی زانستیانه ده‌رباره‌ی سه‌رجه‌م لایه‌نه‌کانیشێعر و هۆنراوه و گۆرانی خاون هه‌ست که له قاڵبی رۆڵه لالای و ئه‌ڵڵائه‌ڵڵاداوێژراوه وه‌ک پێویستک بۆ خۆناسین و دۆزینه‌وه‌ی ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی‌مانجێگاوپێگای ئه‌ده‌بیاتی کوردی له به‌رامبه‌ر به ئه‌ده‌بیاتی منداڵانی نه‌ته‌وه‌جۆراوجۆرکان بێ‌وچان کاری له سه‌ر بکه‌ین.
کوردستان به گشتی و جۆگرافیای هه‌ورامانبه تایبه‌تی هه‌ڵگر و خاوه‌ن مێژووییکی زۆرکۆن له شێعر و ئه‌ده‌بیاتی منداڵاننکه بۆ هه‌موو بواره‌کانی خه‌م و (شادی) ژیان، شێعر و هۆنراوه‌یان هه‌یه که له‌دووره‌هه‌نده‌وه جێگای سرنج و باسه، (یه‌که‌م) ره‌هه‌ندی وزن و ردیف له گوتنیشێعری منداڵان (دووهه‌م) ره‌هه‌ندی موسیقای که‌لام یا ده‌نگ و کاریگه‌ری رۆحی و ره‌وانیئه‌و ده‌نگه له سه‌ر که‌م کردنه‌وه‌ی ورکه و دڵه‌راوکێ، که مناڵ هیۆر هیۆر له‌ده‌رونه‌وه پێناسه‌ی ده‌کات‌و و فێری ده‌بێت.
درێژەی بابەت
 |
جن بیاینێ
وێم كەرێنێ
بە كوڕیە
وەش پەنەكەوتەو
ڕوەت
كەردایە
هەر لایەرە
وەراوەرتۆ مدرێنێرە
سەدبسم الله»یچت كەرداینێ
بەر نەشێنێ
جن بیاینی
دەست ماشنایە پەی شانەی
بینی شانە
پەی دڵوەشیو
هەنووسانۆ
وێم كەرێنێ
گرانتەرین
كلكوانە
تام و شێعرێ»
پیاڵێوە چایم
بەرد پەی
سەروو بانی
هەسارێ بە قول قولانی
كڵۆ كڵۆ
پڕای دلێش
هۆرم قۆڕنا
تامو شێعرێش
گرتەبێ وێش
 |
من بام . / رەفعەتمورادی
من بام .
لەم ئیوارەیەیگەلاویژدا
نەك گەلاویژیكبگرە
هەزار گەلاویژم
دەكرد بە قوربانی بەژنی كچە شیعریكی
سۆزانی و
بۆ مەرگیشاعێر شینم دەگێڕا
بیزم لە ماكیاژەشیعرەكانی
هەرزەكارانیگوڵستانی ئەدەب ،
بوستانی وشە
دەكردەوە.
شێعریكی پەلكزیرینم
لە تیشكی هەتاوو
خەندەیباران ئەهۆنییەوە
دەم بە پیكەنین
وەك بەهاری ئاویدەرو
وەك كچە شێعریكی
شەوی بوكێنی
كاتێك وشە دەبێتەمێوانی و
شاعێرێك دەستیگەرمی ڕادەگوشێت
من بام.
 |
"گذری بر مقوله نقد و آسیب شناسی فرهنگی"
"پیرامون نوشتار"آسیب شناسی فضای رسانه ای هورامان . "
" نعمت رحمانی"
مقدمه
موضوع مورد بحث این نوشتار، خوانشی بر اهمیت مقوله نقد، جایگاه و نقش آن در پویایی، توسعه و شکوفایی خرد و اندیشه ی مدرن و از این زاویه، ضمن واکاوی گزاره هایی از متن " آسیب شناسی فضای رسانه ای هورامان." که اخیرا توسط کاک داود غفاری در سایت های فعال شهرستان منتشر شد، فضای فکری و گفتمان حاکم بر دیدگاه منتقدان موضوع مورد نظر، به بحث و بررسی گذاشته می شود . البته از آنجا که بررسی مؤلفه های مورد بحث، مجال و فرصت بیشتری می طلبد، جهت پرهیز از پراکندگی و تشویش مطلب، تجزیه و تحلیل موضوع در قالب چند ردیف متوالی ارائه می شود.
1- نگاهی سطحی به تحولات سده بیست و آغاز سده بیست و یکم، بیانگر تغییرات گسترده و عمیق جهان در این برهه زمانی است به طوری که دگرگونیهای این دوره محدود از تاریخ انسان، به تنهایی آن را از تمام تاریخ و سده های پیشین متمایز می سازد (کیویتسو،1385: 209)، در این بستر، نوآوری های جدید و پیشرفت صنعت نوین رسانه های ارتباطات جمعی و همه جانبه، سرنوشت جوامع و آینده انسان را در آستانه تحولات بزرگ و بنیادی قرار داده است، به شیوه ای که مراحل و شاخص های ترقی و تکامل تاریخی تمدن دیر پای بشری، از کشف آتش و پیدایش ف تا عصر انقلاب صنعتی، رنسانس و انقلاب های اجتماعی نظیر انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر و عصر اومانیسم یا انسان محوری، همگی تحت شعاع آن قرار گرفته اند،
|
به ناوی خوداوهندی بوون
نادر نه‌قشبه‌ندی
سرنجێک له مه‌ڕ ده‌سپێکی خولی نویی ڕۆژنامه‌گه‌ری جوگرافیای ده‌ڤه‌ر
ئه‌وڕۆکه وڵاتانی پێشکه‌وتووی ڕۆژئاوا، شانازی به سامانی به‌رزی مه‌عریفه‌ی خۆیانه‌وه ده‌که‌ن. پتر له 400 ساڵ له ته‌مه‌نی پڕشکۆی ڕۆژنامه‌نویسیان تێپه‌ڕ ده‌بێ، گه‌یشتوونه‌ته خۆئاگایی مێژوویی یا هه‌مان فه‌لسه‌فه‌ی مێژوویی خۆیان، ته‌نانه‌ت ته‌مه‌نی ڕۆژنامه‌نویسی وڵاتانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناڤین بۆ 200 ساڵی ره‌به‌ق لار ده‌بێته‌وه. به‌ڵام کاتی ده‌رچوونی هه‌وڵین ڕۆژنامه‌ی کوردستان له سه‌ر ده‌ستی بنه‌ماڵه‌ی بدرخان» ته‌نیا 116 ساڵ تێده‌په‌ڕێ. هه‌ر ئه‌مه جێ شانازی کورده و ئاخێزگه‌ی ده‌سپێکی گوتاری رووناکبیری ڕۆژنامه‌وانیه، ئه‌ویش له سه‌ر ئه‌و پره‌نسیپه سه‌ره‌کییانه که پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ چه‌مکی ده‌سه‌ڵات‌دا هه‌یه که کورد نه‌یبووه و ته‌نیا په‌له‌قاژه کردنه بۆ جه‌خت له سه‌ر هه‌بوونی ئه‌رێخوازی شۆناسی خۆی که دیتران هێشتا له دنیای پێکه‌وه ژیاندا به چاوی نه‌رێنی و ره‌هه‌ندی سه‌لبی بۆی ده‌روانن، پێم وایه ڕۆژنامه‌گه‌ری کۆڵه‌که‌ییکه له چوار کۆڵه‌که‌ی دیموکراسی که پێویسته بۆ ده‌ربازبوونی له قه‌یرانی کوشه‌نده‌ی دۆخی فه‌رهه‌نگی ڕۆژنامه‌وانی ڕوانینی ئێمه بۆ ڕۆژنامه‌گه‌ری روانینیکی ئیجابی و پۆزه‌تیف بێ، که له ڕه‌هه‌ندی پێناسه‌ی چه‌ند لایانه‌‌ی به‌ڕێزان کاک داود، کاک که‌یهان و کاک هۆمه‌ر ئاماژه‌یێکی وردبینانه و بێ‌لایه‌نیان له سه‌ر کردوه.
سەرچاوە: www.harman.mihanblog.com
 |
په‌ڕ پووچ پێسه‌و وه‌زه قراڵێ
پاڵو هانه‌ی کۆر و ته‌ژنه‌و وه‌ڵاته‌که‌یم
گیان کێشایه‌ن و شه‌و نه‌وته‌ی
هه‌ر مانیای ئه‌وه نه‌سیای
به‌شو لالۆ ڕیش چه‌رمه‌که‌و هه‌ناسه‌سواری و بێکه‌سیی
ئیف چ بۆگه‌نه‌نه دنیا
بۆگه‌ن پێسه‌و پاته هه‌زار جار تڵیشیاکان
وه‌رو ڕۆجیارو نیمه‌ڕۆ و دماو زه‌نگناره‌یش
ڕزقش بیه‌ن به توه‌نێوه چێرو مێوینو سه‌ردڵیش
پاژنێ و ده‌سێ له‌رزۆکێش
تره‌کاته‌ر جه پاژنه‌و خاکو باخه‌که‌یش
ڕوازڵین خاسه‌ن یان ڕوه‌ن حله؟
ڕوازڵین خاسه‌ن
هه‌ر هیچ نه‌وۆ به‌شه‌ی نه‌فتێن
خاکی نه‌زۆک؟
 |
تۆ قاڵاوی یا هه‌لۆ
ئاسمانی شین بۆ ئه‌و ڕه‌نگێکی تاره، قژه کاڵه‌کانی به ده‌ستی خۆشه‌ویستیبا ده‌خولێنه‌وه لێوی پڕپڕ له باره، چاوی ماتڵ و کز، له چاوانی خه‌م و ئه‌سرینپێکه‌وه تێکه‌ڵ ئه‌بن به‌ڵام کۆمه‌کانی وشکی وشک. له گۆشه‌ی شه‌قامه‌وه وه‌ستاوه،ته‌نیا ده‌نواڕێتو و به‌س.
- پێ ده‌ڵێ بۆ ڕه‌نگت زه‌رده کچ؟!
- کچ ده‌نگێکی نایه زۆر تینویه و ته‌نیا ده‌نواڕێ
- ته‌منت چه‌نده کچ؟!
- کچ ته‌مه‌نێکی نیه به‌ڵام خه‌مه‌کانی پیریان کردووه.
- شتێ بڵێ کچ بۆ ده‌نگت نایه؟! ده‌ته‌وێ بنوسی بۆم؟
- ئاخێ له نێو بێ ده‌نگیه‌کانیه‌وه له کزی و هه‌ژاری هاته ده‌رو وتی:نازانم.
- ڕی ئه‌ویچ وه‌ک ئه‌وه‌کانی تر، ئاخێکی تری هه‌ڵ هێنا، به ئاخه‌که‌یئه‌و شه‌قام چۆڵ بو، هه‌موی ده‌رگاکان داخران، خۆی مایه‌وه‌و ته‌نیایه‌کانی خه‌مه‌کانیزۆرتر بوون له جاران، ئه‌ڵێی که‌س گوێ له بێ‌ده‌نگیه‌کانی نیه! ئه‌ڵێی هیچ چاوێدڵ‌ته‌نگیه‌کانی نابینێ، که‌شه‌و دێ ڕیشکی سنۆبه‌ره‌که‌ی داره هۆمێت له دڵیا وشکئه‌وێ که شه‌و خۆیو ترسه‌کانی نیشانی کچ ئه‌دات قاڵاوه ڕه‌شه‌که‌یچ دێته‌وه بۆلای، دیسان هاوار و هاوار و هاوار قیژه‌ی کچ ئاسمانی وژدان هه‌ڵ ئه‌ته‌قێنێ، هه‌موگیانی کچ دێته‌وه له‌رزه به‌ڵام قاڵاوه ڕه‌ش هه‌ر پێ‌ئه‌که‌نێ به چاوه سوره‌کانیکه تینوی خه‌ون به‌ڵام زۆرتر له خه‌و حه‌ز به بینینی له‌شی خوێنینی کچه‌که ده‌که‌ن. هاته‌وه نه‌که‌ی هه‌مان جار بوبو به هه‌ڵۆیه‌ک بۆ خۆی، ئاخر به بێ پرسیار هاتبوبۆ لای کچه که بیبات که کچه‌که چاوی به هه‌ڵۆ که‌وت ئه‌ڵێی ئاوێکی سه‌ردیان کردبه سه‌ری دڵی کچه‌که‌دا بێ‌ده‌نگ بوو، قاڵاو ئیشی خۆی ده‌کات. کچ پێ خۆش بو ئاخرسه‌بری خوا نه‌مابو و هه‌ڵۆیه‌ک هاتبو بۆ ڕۆشنایی شه‌وه تاره‌کانی.
هه‌ڵۆ نه‌یده‌توانی کچه‌که هه‌ڵسێنێ کچه‌که له نێو زوخاوا گیری کردبو.کچ یا ئه‌ڵڵایه‌کی وتو هه‌ڵۆ هه‌ڵیساند که بیبات، که بیبات بۆ کانیاوی خه‌یاڵه‌کانیبه‌ڵام ئه‌و کانیاوه له زوه‌وه وشک بوبو بۆ لێوه‌کانی به‌ڵام کچ پێ خۆشبو که دوایهه‌زار و یه‌ک شه‌و زه‌رده خه‌نه‌یه‌ک له سه‌ر لێوی بوبو به میوان، هه‌ڵسایه‌وهله‌گه‌ڵی چوو، هه‌ڵۆ ده‌ستی کچه‌که‌ی تن له نێو ده‌ستی گرتبو، کچ ویستی هه‌ڵگه‌ڕێته‌وهبۆ ئاخرین جار له‌عنه‌تێ له چاوه سوره‌کانی قاڵاوه‌که بکات له ناکا پێ هه‌ڵکه‌وتله به‌ر دێ، که‌وت. دیسان قاڵاو پێ ئه‌که‌نێ هه‌ڵۆ هیمه‌تی کرد کچه‌که هه‌ڵسێنێ به‌ڵامکچه‌که ئیتر هه‌ڵ‌نه‌سایه‌وه. کچ ڕۆیشت و ئاواته‌کانی له‌گه‌ڵ خۆی به‌ڵام خوا هه‌روه‌ستابو له سه‌رسه‌ری قاڵاو و هه‌ڵۆکه‌دا. هه‌ڵۆ هه‌ڵمه‌تی دا بۆ قاڵاوه‌که، قاڵاوه‌که‌وتی: هه‌ڵمه‌تم بۆ مه‌ده‌ن وه‌کی من زۆرنو ده‌ستی بێچه‌کی وه‌ک تۆش زۆرتر. هه‌ڵۆئاواتێکی خۆی باز کرد بۆ قاڵاوه‌که: ده‌مه‌وێت ئیتر له سه‌رله‌شی کچانا هیچ قاڵاوێکیچاوسوری وه‌ک تۆ نه‌بینتره له هیچ جێیه. قاڵاو نزیکی هه‌ڵۆکه بویه‌وه‌و ده‌ستێکیهێنا به سه‌ریا، ده‌ستێکی هێنا به سه‌ریا و وتی: تۆش قاڵاوی، تۆش قاڵاوی
کۆتایی
درباره این سایت